Gönül Yap Hâtırın Hoş Tut Sakın İncitme Bir Cânı

NASÎHAT
ve
ÎZÂHI

Gönül yap hâtırın hoş tut sakın incitme bir cânı

Ki her kim her kime her ne eder kendi bulur ânı

Herkesin gönlünü yap, kimseyi incitme, kimseye bir fenâlıkda bulunma zîrâ insan kime ne yaparsa kaşılığını muhakkak görecekdir. İyilik yapan iyilik görecek, kötülük yapan da kötülük görecekdir.

Dilin hıfz eyle halkın 'aybın örtüp iyiliğin söyle

'Uyûbun setr eder Settâr alırsın feyz-i gufrânı

Dilini de tut, sakın yalan söyleme, gıybet etme, boş laf konuşma, kimsenin ayıbını başkasına anlatma, söyleyeceksen dâimâ iyiliklerini söyle.

Güzel söz söyle halka yüzde gıybetde senâ eyle

Bu boş kümbetde cân de cân işit bul cânda cânânı

İnsanların yüzüne karşı da güzel konuş, arkasından da. Yüzüne gülüp arkasından dedikodusunu yapma, ayıplarını ortaya saçma. Bu dünyâ âleminde dâimâ güzel sözler söyle ki hep güzel sözler işitesin, güzelliklerle karşılaşasın.

Gönüldür beyt-i Mevlâ kullarıyla hoş edebli ol

Yakîn bil hâzır ü nâzır kamu kalbe o Sultân'ı

Allah'ın evi, gönüldür. Zîrâ Allah gönüllere tecellî eder. Gönlü yıkmak Ka'be'yi yıkmakdan beterdir. Bu yüzden Allah'In kullarına karşı dâimâ edebli ol, onlara iyi davran. Eğer Allah'ı bütün kalblere hâzır ve nâzır bilirsen kimsenin kalbini kıramazsın.

Umûrun Hakk'a tevfîz et cemî'-i halka şefkat kıl

Bulursun rahmet-i Rahmân olursun merhamet kânı

İşlerini Allah'a ısmarla. Hiç bir işi kendine mâl etme, kendinde güç kuvvet vehmetme. Allah'ın bütün mahlûkâtına da şefkatli ol. Sen mahlûkâta merhametli ol ki Allah da sana merhamet etsin. Merhamet etmeyene merhamet edilmez.

Yaman sanana sen yahşi sanıp kahr edene lutf et

Yamana yahşi etmek fark eder hayvândan insânı

Kendini herkesden hakîr gör, kimseden üstün görme. "Ellerin arpa ben saman, eller yahşi ben yaman" sözünü kendine düstûr edin. Sakın kötülüğe kötülükle karşılık verme. Sana kötülük yapana sen iyilik yap.  Zîrâ insanın hayvandan farkı budur.

Ne gelse hayr u şerr Hakk'dandır ânı kimseden sanma

Ki her kahr içre gizlidir Hakk'ın yüz lutf u ihsânı

Başına ne gelirse hepsini Hakk'dan bil, aradaki vâsıtaları dikkate alma. Onları yaratan ve o işlerde kullanan Allah'dır. Üstelik Allah'ın her kahrında nice lutufları nice ihsanları gizlidir. Başına bir belâ gelince hemen sızlanmaya başlama, sabret ki, o belânın arkasından gelen lutuflara nâil olasın. 

Belâsı bal ü kahrı lutfdur gam çekme sen zîrâ

Belâ mikdârı her kalbe erişir 'avn-i Rabbânî

Başına bir belâ geldi diye bir kahra uğradın diye üzülme çünkü insanın başına ne kadar belâ gelirse o kadar da ilâhî yardım gelir. 

Bu tevhîd ü tevekkül birle tefvîz ü tahammül kıl

Ve teslîm ü rızâdan fakra er Hakkı sen ol fânî

İşte bu tevhîd inancıyla, bu tevekkülle, her işini Allah'a ısmarla ve belâlara sabret. Hakk'ın rızâsına ermek dilersen Hakk'a  tam bir teslîmiyyetle teslîm ol. Rızâya erdikden sonra da fakra er, kendini yok et ki, Hakk'da fânî olup, Hakk ile bâkî olasın.

İbrâhîm Hakkı Erzurûmî

Kuddise Sırruh