Semâ' Ehli Kimlerdir?

Büyük mürşidlerimizden ve ricâl-i mevleviyyenin önde gelenlerinden İsmâil Ankaravî Hazretleri Minhâcü'l-Fukarâ'sında buyuruyorlar ki :

Ey ahî! Evvelâ bilgil ki semâ' ehil üç kimsedir ve gayrısı nâ-mahrem ve nâ-ehildir. Nitekim Ebû Nasr Serrâc'ın şu kelâmı buna delâlet eder :

Ehl-i semâ' üç tabakadır. Birincisi fukarâ-i mücerredûndur. Bunlar kalblerinden mâsivâyı çıkarıp atmış ve bütün alâkaları kesip atmış olanlardır. Bunlar tertemiz bir kalble semâ' ederler. Semâ'a en lâyık olanlar ve selâmete en yakın olanlar işte bunlardır. Kalbinde dünyâ muhabbeti olanların semâ'ı ise, semâ'-ı tab' ve tekellüfdür.

Meşâyıh tabîat ve tekellüfle olan semâ'ı da iki kısım etmişlerdir. Eğer semâ' edenin murâdı, teheyyüc-i şehevât-ı nefsânî veyâhud taleb-i izz ü câh-ı dünyevî ve hazz-ı cismânî ise semâ'ı lu'b ve lehv olur ve haram hükmün bulur. Ve eğer semâ'dan murâdı tevâcüd ise ve tekellüfü zevk-i rûhânî bulmak için ise anın semâ'ı mendûb müstahsendir. Nitekim 'ind-i kırâat-i Kur`ân tebâkî müstahsen olduğu gibi. 

İkincisi, şol kavmdir ki, semâ' eyledikleri vakitde, rücû' ederler, hâllerine ve makâmlarına ve vakitlerine. Nitekim Hazret-i Nebî aleyhisselâm, "beşeriyyet galebe kıldıkda ve rûhâniyyet mestûr oldukda, "zevk-i rûhâniyyete rücû' içün, "erihnâ yâ Bilâl" buyururlardı.

Üçüncüsü şol bir kavimdir ki, semâ' eyledikleri vakitde Hakk'ın muhâtabâtına ve mükâlemesine ve O'ndan istimâ' etmeğe rücû' ederler. Mâhasal, herkesin mertebesi ne ise mertebesi hükmüyle semâ' eder. Pes semâ', ehl-i nefsin nefsâniyyetin ve ehl-i rûhun rûhâniyyetin ve ehl-i Hakk'ın hakkâniyyetin ziyâde eyler ve herkesin mertebesine münâsib bir bâb küşâde kılar.

Kettânî'nin dediği gibi, semâ'i dinleyenlerin fehmine göredir. Avâmın semâ'ı tab'a mütâbaat üzerinedir. Mürîdânın semâ'ı Hakk'ın in'âm ve ihsânını görmek üzerinedir. Âriflerin semâ'ı ise keşf ve müşâhede üzerinedir.

'Âlimin 'ilmi hicâb ü sôfînin zikri hicâb

Ma'rifetden ikisi de olmadılar behreyâb

'İlm ü zikri perde etme bulagör râh-ı savâb

Geçdi ömrün gaflet ile sôfî Hakk'ı bilmedin