Meydân

Meydân, lugat ma'nâsı itibarıyla geniş ve açık yer demekdir, sôfiyye lisânında ise bambaşka ma'nâlar ifâde eder.

Meydân, eskiden dergâhlarda topluca zikir yapılan yere verilen isimdir. Tevhîdhâne yâhud semâ'hâne de denilen bu mahal, dervîşlerin muayyen bir vakitde toplanarak zikir halakaları teşkîl etdikleri ve türlü usûllere zikir yapdıkları yerdir. Tarîkat lisânındaki "meydân açmak" ve "meydâncı" gibi tabirler buradan gelir. Zîkir esnâsındaki, "meded yâ sâhibe'l-meydân" nidâları da o tarîkin pîrinden istimdâd etmeği ifâde eder.

Meydânın mecâzî ma'nâsı ise, âlem-i şehâdet denilen bu âlemdir. Her canlı bu âleme gelir ve âdetâ büyük bir meydânda toplanır. Hepsi de kendi dilince ve kâbiliyyetince Allah'ı zikreder. Zikri biten bu dünyâdan ayrılır gider. Bu itibarla meydân, meydân-ı kâinatdır.

Meydânın diğer bir ma'nâsı da şudur. Nasıl ki gâzîler ve mücâhidler, gazâ ve muhârebe meydânında düşmana karşı mücâdele ediyor, kanlarını akıtıyor, hattâ cânlarını fedâ ediyorsa, dervîşler de Allah yolunda, Allah aşkı ile bir mürşid-i kâmilin etrâfında toplanarak, nefisleriyle cihâd ederler. Bu gazâ-yı ekber meydânına giren kimse, Allah için mâlını da, cânını da fedâya hazır olmalıdır. İşte bu manevî meydânda yapılan mücâhede ile "mûtû kable en temûtû" sırrına erilir yani ölmeden evvel ölünür ve böylece Hakk'a vuslat edilir. Ehlullah hazerâtının nutuklarında meydân, eskeriyâ bu ma'nâyadır.

Kıyamazsan bâş ü câne uzak dur girme meydâne

Bu meydânda nice başlar kesilir hiç sorar olmaz

Hakk ile Hakk olanlara kendi özün bilenlere

Dost yolunda ölenlere kan bahâsı dinâr olmaz