Kanı ol ilden ile 'ilm isteyen
Gelsün işitsün 'ayân-ender-'ayân
Nahv u tasrîf u lugat hâcet degül
Bâğ ne hâcet çün bulınur evde gül
Mısr'ı n'idersin sana şekker gerek
Hôna gel kim yiyesin şekker börek
Ne gerekdür ol Hıtâyistân sana
Ger dilersen müşk-i hâlis gel bana
Çün genez kıldı Çalap her bir işi
Nişe dartarsın emek sen iy kişi
Maksudun 'ilm ü 'ameldür bil ü kıl
Ne gerekdür mâcerâ vü kâl u kıyl
Hazret'e irmek dilersen sâdık ol
Ma'şuka irmek dilersen 'âşık ol
'Aşk kitâbından okursan bir sebak
Ma'lûm ola sana senden 'ilm-i Hakk
Zîra kim genc-hâne kıldı Hakk seni
Kodu sende külli kendü 'ilmini
Hâlık'ın hod 'ilmi çokdur bî-hisâb
İllâ şol kim mahlûka kıldı hitâb
Tanrı'dan beş dürlü 'ilm inmiş-durur
Kulların beş yerine konmuş-durur
'Aşk ile dinler isen eydem tamâm
Kankı 'ilme nireni kıldı makâm
Dinle imdi her birinin adını
Kim bilesin işbu sözün tadını
Birisi bu 'ilm-i zâhirdir 'ayân
Birisi 'ibret-durur belli beyân
Birisi şoldur kim ol hikmet-durur
Biri esrâr u biri kudret-durur
İşid imdi eydeyim her birini
Göstereyim sende yerli yerini
'İlm-i zâhir Tanrı'dan çün dostuna
Geldi hâkim oldu bu nefs üstüne
Tâ ki nefse emr-i ma'rûf bildire
Pâdişâha karşı kulluk kıldıra
Nefsine bu doğru yolu göstere
Seni Şeytân gâretinden kurtara
'İlmi zâhir itmeseydi ol Ehad
Nefs kalaydı zulmet içre tâ ebed
Levle'l-'ulemâü sâra'n-nâsu ke'l-behâimi
(Âlimler olmasaydı insanlar hayvanlar gibi olurdu)
'İlm-i zâhir pes bu nefsde oturur
İşi oldur nefsi yola getirir
Ol ki 'ibret 'ilmidir gör ol nedir
Kendözünde ol dahi gör kandadır
'İlm-i 'ibret şol-durur 'akl anlaya
Görmediğin hem göre hem tanlaya
Zîra 'âlem üzre 'ibret yazlıdır
'İlmi anın 'akl içinde gizlidir
Göz görür 'akl okur ol 'ibretleri
Hîç ola mı hem deli 'ibret eri
Ol 'ilim pes 'akl içinde oturur
Kanda kim bakarsa 'ibret getirir
(Şübhe yok ki bunlarda gözü olanlar için muhakkak bir ibret vardır)
Çünki bildin 'ilm-i 'ibret neyimiş
Dinle hikmet ol dahi kandayımış
Hikmeti Hakk gönüle kıldı nüzûl
Bil anı kim kendü söylepdür nugûl
El-hikmetü nutkullâhi te'âlâ
(Hikmet yüce Allah'ın nutkudur)
Hikmeti gönüllere Hakk bildirir
Şol gönüle kim ana kâbil-durur
Pes bu hikmet nakş olupdur gönüle
Andan ol kaynar gelir her dem dile
Hikmeti bildin bu kez esrârı gör
Ol dahi kandayımış bir anı gör
'İlm-i esrârı Çalap cânda kodu
Sanma kim nefsde vü yâ tende kodu
Şol zamân kim cân ezelde vâr idi
Anda söyleşdiği bu esrâr idi
Pes bu esrâr ol ezelden cân ile
Bile geldi bunda nite ayrıla
Cân içinde kodu esrârı Ehad
Cândan ayrılmayısardır tâ ebed
Gel bu kez ol 'ilm-i kudret gör nedir
Kendözünde ol dahi bil kandadır
'İlm-i kudret zât içinde oturur
Niçe bitmez işleri ol bitirir
Kudrete bu zât içinde pâdişâh
Kendü düzdü ana lâyık tahtgâh
Zîra kudret 'ilmi küllî Hakk-durur
'Âlem içre hâkim-i mutlak-durur
Pes bu kudret cümle 'ilmin cânıdır
Zât içinde pertev-i Yezdânîdir
İşbu beş 'ilmin tamâm önden sona
Adlarıyla yerlerin eytdim sana
İşid imdi her birine ol Celîl
Niçe verdi hâlli hâlince delîl
Ol delîldir kim bu 'ilmi geçirir
Şerbet eyler cümle halka içirir
Pes delîlsiz 'ilmi hod almaz kişi
Mâni' olur değme bir olmaz kişi
İmdi her 'ilmin delîli gör nedir
Kim bilesin bu hikâyet nitedir
'İlm-i zâhirde delîlin gâyeti
Yâ hadîsdir yâhud Kur`ân âyeti
Zîra zâhir 'ilmi nefsde oturur
Nefs fudûldur dem-be-dem baş götürür
Kimsenin ayruk sözün kılmaz kabûl
İllâ şol kim Tanrı eytdi yâ Resûl
Pes bu zâhir 'ilmine oldur delîl
Kim Resûl eytmişdir anı yâ Celîl
Gel bu kez 'ibret delîlin gör nedir
Dinle imdi eydeyim kim nitedir
'İbrete yokdur delîl illâ misâl
Çün misâl geldi dahi yokdur mecâl
Zîra 'ibret bu cihânda yazlıdır
Sırrı anın cism içinde gizlidir
'Akl oturmuşdur bakar ol 'ibrete
Görür anda niçedir bunda nite
Yâ cihânın 'ibretin eydür bize
Cism içinden bir mesel dir ol söze
Yâhud cismin 'ibretin eydür sana
Bu cihândan bir mesel getrir ana
Bu mesel bir âyinedir ortada
'İlm-i 'ibret anda görnür iy dede
Pes meseldir 'ibret evinde delîl
Nitekim Kur`ân'da eydür ol Celîl
(O temsiller yok mu, işte biz onları insanlar için yapıyoruz)
'İbretin bildin delîli neyimiş
İmdi gör hikmet dahi niçeyimiş
Hikmete hergiz delîl yokdur 'ayân
İllâ şol kim sâdık ola dinleyen
Hikmete ger sıdk olmazsa delîl
Kanda söylerse olur hôr u zelîl
Zîra kim hikmet Çalap nutku-durur
Pes delîli mü'minin sıdkı-durur
Sıdkı yoğa hikmeti sen söyleme
Key sakın ol hikmete zulm eyleme
Hikmeti Allah gönüllerde kodu
Anı gayr-ı ehline eytmen didi
Lâ-tu'tu'l-hikmete li-gayri ehlihâ fe-tazlimûhâ.
(Hikmeti ehlinden başkasına vermeyiniz yoksa zulm etmiş olursunuz)
Ehli oldur kim anın sıdkı ola
Sen diyince karşıdan sıdkı gele
Pes delîli hikmetin bu sıdk imiş
Allah anı sende anınçün komuş
Kim alasın hikmeti sıdk ile
Hem kopasın yarın ol Sıddîk ile
(Allah dilediğini yapar)
(Muhakkak ki Allah ne isterse hükmeder)
Hikmeti bildin bu kez esrâra gel
Ne-durur anda delîl ikrâra gel
Ol dahi ma'lûm gerek niçe-durur
Dinle imdi eydeyim kim ne-durur
'İlm-i esrârın delîli sevgidir
Zîrâ sevgi cân içinde eygüdür
Tâ ki sevgi olmayınca ortada
Cân içinden sırr açılmaz ey dede
Sevmedik yere kişi râz açmaya
Ger açarsa sözü anda geçmeye
Cânı cân sevse ana râzın açar
Küfr ise İslâm ise anda geçer
Pes bu esrâra delîl sevgiyimiş
Bu sevişmek dostlara eygüyimiş
Ol tamâm oldu bu kez gel kudrete
Gör bu kudret 'ilmini kal heybete
Anda dahi anlagıl nedir delîl
Kudret içre ne komuş Rabb-i Celîl
Kudrete şoldur delîl kim söyleye
Ne ki derse dediğini işleye
Zîrâ kudret ol-durur kim el ire
Dilese hem cân ala hem cân vire
İşlemeğe eli ire her işi
Yapmak u yıkmak ola kemter işi
Ne delîl gerek dahi ayruk ana
Dediğin çün işleye önden sona
Pes delîl bu 'ilm-i kudretde 'ayân
Hükmünü sürmek-durur belli beyân
Kanda kudret 'ilmi varsa Hakk-durur
Anı bilen hâkim-i mutlak-durur
Her ki sâhib-kudret ola şeksizin
Anı gören bil ki gördü Hakk yüzün
Gözgü-durur ol kişi her kim baka
Gören Hakk dîdârın anda mutlakâ
İşbu 'ilm beşdir tamâm eytdim tamâm
Beşine beş yerimiz oldu makâm
Beş delîl hem beşine geldi 'ayân
Kim anınla geçdi ol belli beyân
Her kime kim Tanrı rûzî kıldısa
İşbu beş ‘'lmi tamâm ol bildise
Hîç müşkil kalmadı ol kişide
Rahmet ola ol kişi bu dünyede
'Âşık'ın cânı fedâ olsun ana
Andan ayrı olmasın önden sona
Ol kişiden Hakk bizi ayırmasın
Dünyâ âhir doğru yoldan ırmasın
Âşık Paşa
Kuddise Sırruh
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder