İbnülemin Mahmud Kemal - Hüseyin Vassaf

Hüseyin Vassaf Efendi'nin, İbnülemin Mahmud Kemâl Bey için kaleme aldığı bu biyografi hakîkaten çok kıymetlidir. Asıl adı Kemâlü'l-Kemâl olan eser, gerek inşâsı, gerek muhtevâsı bakımından takdîre şâyândır. İbnülemin Bey'i çocukluğundan beri tanıyan müellif, onu okuyucuya her yönüyle tanıtmışdır, hiç bir husûsu ihmâl etmemişdir. 

İlk bölümde bizzat İbnülemin Bey'in kaleminden çıkan tercüme-i hâl, ikinci bölümde husûsî hayâtı, üçüncü bölümde dînî hayâtı, dördüncü bölümde ilmî hayâtı, beşinci bölümde edebî hayâtı, altıncı bölümde ictimâî hayâtı, yedinci bölümde ise siyâsî hayâtı ele alınmışdır. 

 

Sonraki bölümde, İbnülemin Bey'in bazı şiirlerine, bir sonraki bölümde de bazı makâlelerine yer verilmişdir. Latîfe ve nüktelere tahsîs edilen bir bölümden sonra, İbnülemin Bey hakkında yazılanlara ayrılan bir bölüm gelir. En son bölümde de kendisine yazılan mektûblardan örnekler vardır.

Müellif, İbnülemin Bey'in  nevi şahsına münhasır husûsiyetlerini de yazmışdır, meselâ bekârlığı, titizliği, geçimsizliği, muzibliği, kitâb ve hat merâkı, arşivciliği, çalışma tarzı, antika eşyaları ve müze mâhiyetindeki konağı hakkında da çok kıymetli bilgiler vermişdir.

Eserin başında, uzun bir giriş yazısı var. Eseri yayına hazırlayan Fâtih Şeker tarafından yazılan ve "İbnülemin İçin Bir Entellektüel Portre Denemesi" başlığını taşıyan bu yazı da çok kıymetli.

Âşık-ı Fahr-i cihân'sın Hazret-i Mahmûd Kemâl

Şâir-i hikmet-beyânsın Hazret-i Mahmûd Kemâl

Sözlerin hakdır hakîkatdir riyâdan pek ba'îd

Sen edîb-i nüktedânsın Hazret-i Mahmûd Kemâl

Feyz ü ihsânınla teshîr eyledin mülk-i dili

Revnak-efzâ-yı cenânsın Hazret-i Mahmûd Kemâl

Neş'e-i dîniyyenin hayrânıdır erbâb-ı dîn

Âleme ibret-feşânsın Hazret-i Mahmûd Kemâl

Meclis-i irfânına ihlâs ile hâzır olan

Âşıkın Vassâf'a cânsın Hazret-i Mahmûd Kemâl