Kitâb ve Kütübhâne Meselesi

Bu tablo 2008 yılı itibarıyla dünyânın en büyük kütübhânelerini göstermekdedir. Listede mevcûdu 15 milyondan fazla olan kütübhânelere yer verilmişdir. Tabloda her kütübhânenin kitâb mevcûdu yanında ziyaretçi sayıları, bütçesi ve çalışan sayıları da verilmişdir. Evet, keyfiyet kemiyetden önde gelir, sayılar her zaman önemli değildir, önemli olan kalitedir ama bu gibi konularda sayılar da çok şey ifâde eder. Dikkat ederseniz en büyük kütübhânelere sâhib olan ülkeler aynı zamanda dünyâda en çok sözü geçen ülkelerdir. Bugün böyle olduğu gibi geçmişde de bu hep böyle olmuşdur. Meselâ bir zamanlar dünyânın en büyük gücü olan İngiltere'deki British Library'de 200 milyon civârında kitâb ve materyal vardır. Yine bugün dünyânın hâkimi olan Amerika Birleşik Devletlerindeki kitâb ve yazılı materyal mevcûdu, İngiltere hâriç tutulursa bütün dünyâya bedeldir. Yalnız Kongre Kütübhânesinde 170 milyondan fazla kitâb ve materyal vardır. Ziyâretçi sayıları da çok manidardır. 

Vaktiyle biz de dünyâda söz sahibi iken çok zengin kütübhânelerimiz ve çok kıymetli kitâblarımız vardı. O hâkimiyet, bazılarının zannetdiği gibi yalnız silah gücüyle, ordu kuvvetiyle elde edilmiş değildi. Bir zamanlar dünyâyı titreten o askerî gücün de arkasında yine kitâblar vardı, ilim vardı, irfan vardı. 

Bugünkü durumumuz ise hiç parlak değildir. Dikkat ederseniz bu tabloda hiç Türk bayrağı yokdur. Asya ülkelerinden bir tek İran bu listeye girebilmişdir. Türkiye'nin en büyük kütübhânesi olan Ankara'daki Millî Kütübhâne'de 1,5 milyon civârında kitâb ve yazılı materyal vardır. Ziyâretçi sayıları, bütçeler ve çalışanlar açısından da durum pek iç açıcı değildir. Bütün kütübhânelerimizi toplasak ne kemiyet ne de keyfiyet bakımından bu listedeki kütübhânelerden birine denk gelmez. Evlerimizdeki durum da pek farklı değildir. İçinde bir kütübhâne olan evler pek nâdirdir. Çoğu evde neredeyse hiç kitâb yokdur. Kitâb olan evlerin çoğunda da kitâbların sayısı ve kalitesi çok düşükdür. Bu da bizim millet olarak, ülke olarak nasıl bir zafiyet içerisinde olduğumuzu göstermekdedir. Malum ya, kitâb olmadan ilim olmaz, ilim olmadan da hiç bir şey olmaz.