Cenâb-ı Hakk'ın Muizz esmâsının mukâbilidir, zillete düşüren, hakîr kılan demekdir. Nitekim gerek Kur'ân'da gerek Esmâ-i Husnâ hadîsinde bu iki isim beraber zikredilmişdir. Kur`ân-ı Kerîm'de Allah, "قُلِ اللّٰهُمَّ مَالِكَ الْمُلْكِ تُؤْتِي الْمُلْكَ مَنْ تَشَٓاءُ وَتَنْزِعُ الْمُلْكَ مِمَّنْ تَشَٓاءُۘ وَتُعِزُّ مَنْ تَشَٓاءُ وَتُذِلُّ مَنْ تَشَٓاءُۜ بِيَدِكَ الْخَيْرُۜ اِنَّكَ عَلٰى كُلِّ شَيْءٍ قَد۪يرٌ" buyurmuşdur. Yani Allah dilediğini yüceltir dilediğini de hakîr kılar, zelîl eder. Zîrâ mülk O'nundur, dilediğine verir, dilediğinden alır. Zilletin de çeşitleri vardır. Kimisinin zilleti fakîrlikde, kimisinin hastalıkda ve yaşlılıkda, kimisinin esirlikde, kimisinin makâmını, tahtını tâcını kaybetmesinde, kimisinin zilleti de âhiret âleminde rezil rüsvâ olmakda, cehenneme gitmekdedir.
Cenâb-ı Hakk'ın bu sıfatı her ân tecellî etmekdedir. Akşam azîz olan sabah zelîl olur, akşam sıhhatli olan sabah hasta olur, akşam mal mülk sâhibi olan sabah fakîr olur. Sabah makâm mevki sâhibi olan akşam tâcını tahtını kaybeder. Bütün bunlar bir sebeble, bir vâsıta ile meydana gelir. Gâfil olan sebeblere takılır. Meselâ Nemrud'u bir sivrisinek mahvetmişdir. Firavun ordusuyla beraber suya garkolmuşdur. Ebû Cehil muvahhidlerin kılıcıyla helâk edilmişdir. Hakîkatde hepsinin de müsebbibi Allah'dır.
Kulun bu isimden alacağı hisseye gelince. Bu da iki türlüdür. Biri enfüsî, biri âfâkî. Âfâkî olanı, zâlimleri ortadan kaldırmakla, mütegallibeyi, müstebidleri zillete düşürmekle olur. Peygamberimizin muhârebeleri ve fetihleri, kezâ hulefâ-i râşidîn hazerâtının fütûhâtı hep bu maksadladır. Sonradan gelen âdil hükümdarların Osman Gâzîlerin, Fâtihlerin, Kânûnîlerin, Salahaddîn Eyyûbilerin mücâdelesi de hep bunun içindir. Enfüsî olanı ise, insanın nefsini zillete düşürmesidir Bu da kibrini kırmakla, nefsini mahkûmiyeti altına almakla, Allah'a kulluk etmekle ve ibâdullaha hizmet etmekle olur.
🌹
YanıtlaSil