Rab Ne Demekdir?

Rab kelimesinin pek çok ma'nâları vardır. Şöyle ki,

1. Seyyid yani efendi ma'nâsına gelir. Bu itibarla, "Rabbü'l-âlemîn" demek, âlemlerin efendisi demekdir. Cenâb-ı Hakk kâinâtın mutlak hâkimidir, hiç bir şey, O'nun hâkimiyyeti dışına çıkamaz. 

2. Mâlik ma'nâsına gelir. Allah kâinâtın hem hâlıkı hem de müstakillen mâlikidir. Mâlik, mülkünde dilediği gibi tasarrufda bulunur, kimseye hesâb vermez. İşte bu yüzden Allah kendisini "rabbü'l-âlemîn" diye vasfetmişdir.

3. Mürebbî ma'nâsına gelir. Yani terbiye eden, yetiştiren, gözeten, tedrîcen kemâle getiren demekdir. Cenâb-ı Hakk, cümle mahlûkâtını ve bâhusus eşref-i mahlûkât olan insanı, yaratıp ortaya bırakmaz, aynı zamanda gözetir, yetiştirir, terbiye ederek kemâle getirir. İşte buna binâen bu isimle tesmiye olunmuşdur.

4. İmdâd eden ma'nâsına gelir. Cümle mahlûkât Allah'a muhtâcdır, her mahlûk her türlü ihtiyâcını ve rızkını Allah'dan alır.

5. Muslih ma'nâsına gelir. Kulların hâlini ıslâh eden ancak Allah'dır.

6. Müdebbir ma'nâsına gelir. Tedbîr, işleri çekip çevirmek, idâre etmek demekdir. Bütün âlemi çekip çeviren, habbeden kubbeye her şeyi idâre eden hiç şübhe yok ki Allah'dır.

7. Rab, sâbit ve dâim ma'nâlarına da gelir. Değişmeden duran bir tek Allah'dır. Evvel O'dur, Âhir O'dur. Hayy O'dur, Kayyûm O'dur. 

Her ne kadar doksan dokuz esmâ içinde geçmese de Rab, esmâ-yı husnâdandır ve Kur’ân-ı Kerîm'de Allah lafzından sonra en çok kullanılan isimdir, bine yakın yerde zikredilmişdir.

Dikkat ederseniz, duâ âyetlerinde de en çok bu isim geçer. Kur`ân'da "Rabbenâ" ve "Rabbi" diye başlayan pek çok duâ cümlesi vardır, üstelik bunların çoğu peygamberlerin duâlarıdır. Biz de duâ ederken en çok "Yâ Rab", "Yâ Rabbi" yâhud da "Yâ Rabbenâ" deriz. Cenâb-ı Hakk'ın rahmetini, lutfunu, yardımını ekseriyâ bu isimle celb ederiz. Zîrâ rubûbiyyet makâmı ilticâ makâmıdır. Sûre-i A'raf'daki "اُدْعُوا رَبَّكُمْ تَضَرُّعًا وَخُفْيَةًۜ" âyet-i kerîmesi bu isimle Allah'a ilticâ etmenin, bu isimle duâ etmenin hikmetini gösterir.

Bu ismin diğer bir husûsiyyeti de şudur ki, Cenâb-ı Hakk, kullarına ilk hitâbı olan, "elestü bi rabbiküm" hitâbında, bu ismiyle hitâb etmişdir, "elestü bi ilâhüküm" dememişdir. Yine, "dön" hitâbında da bu ismiyle hitâb etmişdir, "ircı'î ilâ rabbik" buyurmuşdur, "ircı'i ilallah" dememişdir. Bu da yine rubûbiyyet sırlarından bir sırdır.

Bizi insân eden sensin

Şükür yâ Rabbi yâ Rabbi

Kemâl ihsân eden sensin

Şükür yâ Rabbi yâ Rabbi