İlk adı Kütübhâne-i Umûmî-i Osmânî olan sonradan Bayezid Umûmî Kütübhânesi denilen bu kütübhâne devlet eliyle kurulan ilk kütübhânedir, 1884 senesinde hizmete açılmışdır. Kütübhâne, Bayezid Külliyyesinin imâret kısmında yapılmışdır.
Vaktiyle kütübhâneler şahıslar tarafından tesis edilir ve kamuya hizmet vermek üzere vakfedilirdi. 19. yüzyıla gelindiğinde işin rengi değişmiş ve millî kütübhâneler dönemi başlamışdır. İşte bu eser de o dönemin mahsûlüdür. Kütübhânenin tesisi için yapılan harcamalar büyük ölçüde devlet eliyle karşılanmış, işi hızlandırmak için Sultan Abdülhamid Han da şahsî servetinden bir mikdar katkıda bulunmuşdur. Kütübhâne Maarif Nezaretine bağlanmışdır.
Kütübhâne 1884 senesinin Ramazân-ı Şerîfinin ilk günü açılmış, açılış merâsimine devlet büyükleri, âlimler ve meraklı halk iştirâk etmişdir. Kitâb mevcûdu sonradan yapılan bağışlarla gittikçe artmış, kuruluşunun üçüncü yılında 4164'e, ertesi yıl 4764'e, 1888 senesinde de 7068’e ulaşmışdır. Abdülhamid Han zamanında hazırlanan bir fihristde kütübhânede 8054 cild kitâb bulunduğu kayıtlıdır.
Balkan Savaşı yıllarında kaybedilen Osmanlı topraklarından kurtarılan kitâblar da burada toplanmış, kuruluşundan itibaren vakıf, bağış ve nakil sûretiyle bu kütübhâneye pek çok kitâb gelmiş, bazı eski vakıf kütübhânelerinin kitâbları da buraya aktarılmışdır. Bu yüzden o yıllarda buradaki kitâbların büyük bir kısmı yazma eserlerdi.
1934 senesinde yürürlüğe giren bir kânûnla derleme nüshası alan beş kütübhâneden biri olmuş, böylece Türkiye'de basılan kitâb, gazete, dergi ve benezeri bütün yayınların birer nüshası buraya gönderilmişdir. Devamlı artan kitâb mevcûd yüzünden yeni yer ihtiyâcı doğmuş ve bitişikdeki Dişilik Mektebi ve Bayezid Külliyesinin imâret kısmının diğer bölümleri de kütübhâneye dâhil edilmişdir. Yeni bina 1984 yılında hizmete açılmışdır.
Kütübhânenin ilk müdürü Hoca Tahsin Efendi'dir. Sonraki müdürü meşhûr İsmâil Sâib Efendi, 1896'dan 1939'a kadar kırk yıldan ziyâde burada görev yapmışdır. Menkıbeleri dilden dile dolaşan bu emsâlsiz insandan sonra yine onun tavsiyesiyle Necâti Lugal müdür olarak atanmışdır. 1943 senesine kadar müdürlük yapan Necâti Lugal'in yerine Saadeddin Nüzhet Ergun atanmışdır. Sonraki müdür Muzaffer Gökman'dır.
Bugün için kütübhânedeki eserlerin 600 bin kadarı doküman, 800 bin kadarı kitablardan oluşmakdadır. Yazma eserlerin sayısı 11 bin civârında, Arap harfli matbu eserlerin sayısı ise 40 bin civârındadır. 2003 yılında Hakkı Târık Us Koleksiyonu'nun kütübhâneye devredilmesiyle gazete-dergi bölümü Türkiye'nin en önemli süreli yayın arşivi haline gelmişdir. 130.000 cildden oluşan otuz binden fazla dergi ve 55.000 cild civarında iki bine yakın gazete ile muazzam bir arşive sâhibdir. Bunlardan başka, afiş, kartpostal, harita,para, pul gibi materyaller de pek çokdur.
Vaktiyle bu kütübhânede geçirdiğim güzel demleri hiç unutamıyorum. Oradaki rûhânî havayı, o latîf kitâb kokusunu, huzûr ve sükûn içindeki o mekânda kitâblarla haşır neşir olarak geçirdiğim saatleri ömrümün sonuna kadar hep hatırlayacağım.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder