İlm-i Ledünn

İlm-i ledünn tabiri, Kur`ân-ı Kerîm'den alınmışdır. Sûre-i Kehf'deki, "فَوَجَدَا عَبْدًا مِّنْ عِبَادِنَا آتَيْنَاهُ رَحْمَةً مِنْ عِندِنَا وَعَلَّمْنَاهُ مِن لَّدُنَّا عِلْمًا" âyet-i kerîmesinde ilm-i ledünne işâret edilmişdir. Hazret-i Mûsâ ile Hızır aleyhisselâm arasında geçen meşhûr kıssanın beyân edildiği âyetlerin başında Hızır aleyhisselâm hakkında "Nezdimizden ona bir ilim öğretdik" buyrulmuşdur. İşte, bu kıssada beyân edilen hâdiselerin hakîkatine yani Hızır aleyhisselâmın bilip de Mûsâ aleyhisselamın bilmediği ilme, ilm-i ledünn denilmişdir. Mûsâ aleyhisselâm, ulü'l-azm bir peygamber olmasına rağmen kendisine bu ilim verilmemişdir. Zîra Mûsâ aleyhisselâm, aklı ve şerîatı temsîl etmekdedir. Halbuki aklın da şerîatın da ötesinde birçok mertebeler ve hakîkatler vardır. Nitekim mürşid-i azîzim Muzaffer Efendi Hazretleri "Aklın bitdiği yerde ilm-i ledünn başlar, ilm-i ledünnün bitdiği yerde ise aşk başlar" buyururlardı.

Hazret-i Mevlânâ da ilm-i ledünnü şöyle îzâh buyuruyorlar :

Vahyin rûhuna uygun öyle şeyler de vardır ki onları akıl anlayamaz. Çünkü rûh akla göre pek yücedir. Akıl, rûhun işlerine gâh delilik diye bakar, gâh şaşkınlık diye. Çünkü onu anlayamaz. Hızır’a göre alelâde olan işler Mûsâ’nın aklını şaşırtdı, Mûsâ onları görünce şaşırdı ve o işler Mûsâ’ya aykırı göründü. Çünkü Mûsâ o hâle sâhib değildi.

Kısacası, Cenâb-ı Hakk bu ilmi dilediği kuluna, dilediği kadar verir. Bu ilim okuyarak, çalışarak elde edilmez doğrudan Allah'dan gelir. 

Bu ilmin muhtelif geliş yolları vardır, bunlardan biri rüyâdır. Nitekim rüyâ, nübüvvetin kırk altıda bir cüzüdür. Yani vahyin bir kısmı rüyâ ile gelmişdir. Allah dilediği kuluna gaybı rüyâ ile bildirir. Diğer bir yol ilhâmdır. Allah dilediği kulunun kalbine ilhâm eder, akılla, fikirle elde edilemeyecek olan şeyleri bildirir. Diğer bir yol, müşâhededir. Yani Allah dilediği kuluna dilediği hakîkati ayan beyân gösterir. Meselâ ne gibi? Gözlerin görmediği, kulakların işitmediği, akılların tahattur edemediği pek çok şeyi habîbine Mirac'da habîb-i edîbine gösterdiği gibi.

 

Şerîat tarîkat yoldur varana

Hakîkat ma'rifet andan içerü