Kaç Türlü Kitâb Merâklısı Var?

Kitâb meraklıları bir kaç kısımdır. Kitâb merakı da çeşit çeşitdir, derece derecedir. Meselâ bazısı kitâba düşkündür, imkânı varsa çok kitâb alır, çok kitâb okur, kitâblar ve yazarlar hakkında çok bilgisi vardır. Bunlara bibliyofil denir. Bir de kitâb merakı hastalık derecesinde olanlar vardır ki bunlara bibliyoman denir. Bunlar kafaya koydukları bir kitâbı elde etmek için hiç bir fedâkârlıkdan çekinmeyen kimselerdir. Bibliyomanlar da sınıf sınıfdır. Bunların bir kısmı kitâbın muhtevâsı ile hiç ilgilenmezler. Onlar için mühim olan, kitâb toplamakdır, tıpkı bir koleksiyoncu gibi, belli bir mevzudaki yâhud da belli bir müellifin kitâblarını bir araya getirmekdir. Bazı kitâb hastaları da nâdirliğine, eskiliğine, hattının, cildinin, tezhîbinin kıymetine göre kitâb toplar. Bunlar, sâhib oldukları kitâblarla övünmeyi, "Bende şu kitabın filanca baskısı var" yahud "Bende şu eserin yazma nüshası var" veya "Bendeki nüsha filan hattatın elinden çıkma" filan diyerek hava atmaya bayılırlar, bunu bir marifet zannederler. Bunlardan bazıları kitâblarını göstermekden zevk alır, bazıları da aslâ göstermek istemez, kitâblarını yabancı gözlerden bile kıskanır, yalnız lafını eder.

Okuma merâkı da çeşit çeşitdir. Bazısı eline ne geçerse okur, mevzu, yazar, kitâb ayrımı yapmaz, bunlar okuma hastalarıdır. Bazıları da yalnız belli bir mevzuya odaklanır, o konuda yazılmış ne varsa okumaya çalışırlar. Bu merak bazılarında o kadar kuvvetlidir ki, yemek masrafından, giyim kuşam masrafından kesip kitâba para yatırırlar. Bunlar için kitâb, yemekden, içmekden, güzel elbiseler giyinmekden çok daha câzibdir.

Bir de bibliyograflar vardır ki bunlar kitâbların müellifleri ve muhtevâları hakkında bilgi sâhibi olan kimselerdir. Meselâ Kâtip Çelebi, İbnülemin Mahmud Kemal Bey, İsmâil Sâib Efendi, Ali Emîrî Efendi, Mehmed Tâhir Efendi gibi zevât bunlardandır. Bunlar, kendilerinde olmayan, hattâ hiç görmedikleri kitâbların dahi münderecâtını bilen, müellifleri hakkında malûmat sâhibi olan kimselerdir. Bunlar, okuyuculara, yazarlara, akademisyenlere rehberlik eden kimselerdir.